16-31 Temmuz 1941: Rusya’da Alman İlerlemesi Yavaşlıyor

16 Temmuz 1941 Hitler ve bakanları, Reichsleiter Rosenberg, Reich Bakanı Lammers, Mareşal Keitel ve Reichsmarschall Göring Alman fetihleri tamamlandığında Rusya pastasını kesmek “hükmetmek, yönetmek ve sömürmek” konusunu tartışmak üzere saat 15: 00’de Führer’in emriyle gizli toplantı yapıyor, toplantı 20:00’a dek sürüyor.

Toplantıda bir Vichy gazetesinde, bu savaştan yalnız Almanların değil, tüm Avrupa devletlerinin faydalanması gerektiğini iddia ediyordu ki Führer bu düşünceyi beğenmişti. Hitler: “Belirli bir alanı işgal etmek, yönetmek ve güvenceye almak zorunda kaldığımızı tekrar vurgulayacağız; siparişleri, yiyecekleri, trafiği vb. sağlamamız, dolayısıyla tedbirlerimizi vermemiz, bölge sakinlerinin yararınaydı. Son bir anlaşmaya varıldığının anlaşılmaması gerekir!” sözlerinden sonra “Herhangi bir insanı erken ve gereksiz yere düşman haline getirmek istemiyoruz. Bu nedenle, sadece bir görev yapmak istiyormuşuz gibi davranacağız, kurtarıcı olduğumuzu vurgulayacağız” demiştir. Kırım, tüm

yabancılar tarafından boşaltılmalı ve yalnızca Almanlar tarafından iskân edilecek, aynı şekilde, eski Avusturya Galiçyası bölgesi Reich bölgesi olacaktı. Benzer şekilde Romanya ile ilişkilerimiz şu anda iyi, ancak ilişkilerimizin gelecekte ne olacağını bilemiyor. Bunu dikkate almalı ve sınırlarımızı buna göre çizmeliyiz denilmişti. Hitler: “Stalin’in Almanlar tarafından fethedilen bölgelerde gerilla savaşı emrettiğini umursamıyorum, bize karşı çıkan herkesi ortadan kaldırabiliriz.” Naziler, tüm Slavların köle işgücü olarak tutulduğu, Urallar’a kadar tüm Rusya’yı Alman zeameti haline getirmeyi planlıyordu. Goering şunları söylüyor: “İsyan durumunda bombalarız.”[1] Prensip olarak şu anda dev pastayı ihtiyaçlarımıza göre kesmekle yüzleşmek zorundayız deniliyordu: İlk olarak, egemen olmak; ikincisi, onu yönetmek için; Üçüncüsü, sömürmek için.

Stalin’in oğlu Kızıl Ordu’da teğmen rütbesiyle görev yapan Yakov[2], Almanlar tarafından ele geçirildi. SS, koyu saçlı “Yahudi”yi vurmakla tehdit ettiğinde yoldaşlarından biri kimliğini açıkladı.

Karadağ’da İtalyan işgalcilere karşı bir ayaklanma patlak verdi. İtalyan jandarmalar, eski Yugoslavya ordusu askerlerinin ve Komünist gerillalarının isyancı bir kuvvetiyle karşı karşıya kalınca birçok kasabayı boşalttılar.

17 Temmuz 1941 Yakov Stalin, Alman sorgulamasında soruları cevaplamayı reddediyor; zaten verecek çok az bilgisi var. Stalin’in oğluna söylediği son sözler 3 hafta öncesindeydi: “Git. Dövüş.”

Litvanya Naziler tarafından henüz “kurtarıldı” diyen Kazimierz Sakowicz bir günlük yazmaya başladı: “Hava oldukça güzel ve sıcak, rüzgâr ve beyaz bulutlar var; ormandan silah sesleri geldi … Bu idamların ilk günü oldu.” Kazimierz: “Birçok Yahudi’nin ormana taşındığını keşfediyorum… Bir saat sonra yaylım ateşi başladı. Bir seferde on kişi vuruldu. Paltolarını, başlıklarını ve ayakkabılarını çıkardılar (ama pantolonları değil!)”

SS avukatı Rolf-Heinz Höppner[3], Adolf Eichmann’a şöyle yazıyor: “Bu kış bütün Yahudiler beslenemez; onları hızlı bir şekilde bitirmek daha insancıl olmaz mıydı?”.

“Nazi filozofu” Alfred Rosenberg[4], Reich’in büyüyen imparatorluğunu “pasifize etmek” için Almanların İşgal Ettiği Doğu Toprakları Bakanı olarak atanıyor.

Hitler, yeniden yerleşim ve imha yoluyla Rusya’yı “Almanlaştırmayı” amaçlıyor: “Leningrad yerle bir edildikten sonra Finlilere teslim edilecek.” Hitler, zamanla, Finlandiya’yı da Reich’e dahil etmeyi planlıyor.

SS komutanı Reinhard Heydrich[5], Alman Einsatzcommandos[6]‘a SSCB’deki katliamlarını artırmalarını, Sovyet yetkilileri de “ajitatör veya fanatik komünist olduğu bilinen tüm Yahudileri ve diğer insanları” öldürmelerini emretti.

Yazar P.G. Wodehouse[7], Berlin’den ABD’ye yaptığı çizgi roman yayınlarına devam ediyor, İngiltere Parlamentosu’nda Alman propaganda çabalarına ve “Nazi oyununu oynamak” için yardım etmekle suçlandığının farkında değil.[8]

Alman kuvvetleri şu anda SSCB’nin yaklaşık 500 mil derinliklerinde ilerlerken, Wehrmacht Kiev, Leningrad ve Moskova’ya saldırı planlaması yapıyor.

18 Temmuz 1941 Çaresizce karşı saldırılar düzenleyen ve acıyla direnmelerine rağmen, Rus yolları şu anda Alman ilerleyişini Kızıl Ordu’dan daha fazla yavaşlatıyor.

Alman General Blumentritt[9], Smolensk’e yakın: “Isı ani sağanaklardan kırılmış, muazzam; bunlar, güneş onları tekrar ufalanan kil haline getirmeden önce çamurun yapışmasına yol açar.” Alman General Blumentritt, Smolensk’e yakın: “Sıcaklık muazzam, ani sağanaklardan kırılmış olsa da güneş onları tekrar ufalanan kil haline getirmeden önce çamurun yapışmasına yol açıyor.” Sovyet sanatçı Irakli Toidze tarafından tasarlanan yeni afiş “Anavatan Çağrıyor!”[10] Eşi Tamara, savaşın patlak verdiğini duyurmak için stüdyosuna koştuktan sonra Iraklı, ifadesini çizerken donakalmasını söyledi.

Kızıl Ordu “Moralleri güçlendirmek için”, askeri komutanlara eşit otoriteye sahip, korkak askerleri vurmakla suçlanan Komiserleri “siyasi memurları” yeniden ortaya çıkarıyor.

Hitler ve Mussolini, SSCB’de yeni ele geçirilen toprakların sınırlarını dolaşıyor, iki hafta süren kısır kuşatmanın ardından Almanlar tarafından ele geçirilen Sovyet Brest-Litovsk kalesini ziyaret ediyor.

Wehrmacht, SSCB’de muzaffer oldu. Hitler’den sıradan Alman askerlerine kadar herkes Alman zeferini kutluyor ama ilerleme hızı, askeri aşırı geriyor. Alman panzerleri durma noktasına geldi, piyade ve atlı birlikler yakıt taşımacılığının onlarla yetişmesini bekliyor. Wehrmacht hızlı ilerleyip lojistik açıdan sıkıntı çekince Rus mallarını yağmalıyor.

19 Temmuz 1941 Moskova’ya doğru hızla ilerleyen Alman Ordusu Grup Merkezi, malzemeleri tükendiğinde hayati bir ödül kazandı: Kızıl Ordu yiyecek dükkanından 1 milyon yumurta. 1 Alman askeri: “Bu yumurtaları ele geçirmek, birliğim için Smolensk’i almaktan daha iyidir; yeni tarifler düşünmek, Ruslardan daha zahmetli.”

Sovyet güçleri, Lenin’in mumyalanmış cesedini, Moskova’nın Kızıl Meydan’ındaki türbesinden Sibirya’daki bir kasabaya, Almanlar tarafından bombalanmasından veya olası ele geçirilmesinden önce kurtarmak için tahliye ediyor. Lenin, uzman tahnitçiler, mumyalayan kimyasallar ve değerli Çar hazineleriyle birlikte özel trenle doğuya seyahat ediyor; hepsi de Moskova’dan kaçmaya çalışan mültecileri uzak tutmak için askerler tarafından korunuyor.

İngiliz muhafazakârlar, BBC’yi İngiltere’nin yeni müttefiki Sovyetler Birliği milli marşını- Komünist şarkısı Internationale’ı (Internationale “Интернационал”) çaldığı için kınadı.

 

20 Temmuz 1941 Hayatta kalan Sovyet askeri Brest-Litovsk kalesinin derinliklerinde Kızıl Ordu’nun kalesini bırakmasından 3 hafta sonra meydan okuyan bir mesaj yazıyor: “Ölüyorum, ama pes etmeyeceğim! Hoşçakal Vatan. 20.VII.41”. “Brest-Litovsk Hayaletleri” açlık çekmelerine rağmen saklanıyor ve kalenin koridorlarında gezen Alman nöbetlerini süngüyle takip ediyor. SSCB Komünist yetkilileri, dinsel zulüm kampanyalarını sessizce bıraktı: Nazi işgali karşısında Rusya’nın alabileceği her türlü arkadaşa ihtiyacı var. Moskova’daki Rus Ortodoks Patriği (şimdiye dek bir “halk düşmanı” olarak görülüyordu) radyoda, Nazilere karşı “Tanrı ve yoldaş Stalin adına” vaaz veriyor.

Almanların Smolensk’in doğusundan ilerlemesini engellemeye yönelik çılgınca bir teklifle Kızıl Ordu, Wehrmacht’ta, öğrenci grupları, savaşçı olmayan askerler ve tahrip olmuş bölüklerin kalıntıları ile birlikte intihar birliklerini oluşturuyor.

Churchll, İngiltere’nin yeni müttefiki olan Stalin’in Batı Avrupa’da İngiltere’nin ikinci cephesini açma talebini yanıtlıyor: “Yeni bir çıkarma yapmak, kanlı bir savaş ile karşılaşmak olacak ve küçük akınlar yalnızca fiyaskolara yol açacak.”

Finlandiya askerleri, Ladoga Gölü’nün her iki kıyı şeridinde Leningrad’a doğru güneye doğru ilerliyorlar: Almanlar batıya doğru ilerlerken, Sovyet şehri şimdi 3 yönde tehdit ediliyor.

21 Temmuz 1941 Hitler, SSCB’nin işgal planında büyük değişiklik emrini verdi: Moskova’ya doğru hızlı ilerleme planı, Alman generallerinin sert protestoları nedeniyle iptal edildi. Hitler, Sovyet başkenti için yarışan Merkez Ordu Grubuna ilerlemeyi durdurup diğer iki cepheye yardımcı kuvvet göndermelerini emretti: “Moskova sadece coğrafi bir terim”. Böylece SSCB merkezi üzerindeki Alman istilası zayıfladı: 4. Panzer tümeni, 10.000 Rus’un piyade desteği olmadan riskli savaştan ziyade kuşatmadan kaçmasına izin verdi. Alman piyadesi günde 50 km kadar ilerleyen panzerlerinin gerisinde kalıyor ve Wehrmacht hapsolmuş Kızıl Ordu birimlerini tamamen yok edemiyor. Askerlerin gece iki saat uykuyla savaşmasını sağlamak için Alman ordu doktorları askerlere bir çeşit metamfetamin olan milyonlarca tablet Pervitin dağıtıyor. Wehrmacht doktorları, Pervitin’e Panzerschokolade [Tankçı çikolatası] – “bireylerin olağanüstü performans elde etmelerine yardımcı olmak için” adını verdiler.

22 Temmuz 1941 İngiltere, V işaretini Nazi karşıtı direnişin bir simgesi olarak benimseyen ve işgal altındaki Avrupa’daki insanları meydan okumaya teşvik eden yeni bir “Zafer İçin V” kampanyası başlattı. Fransa’dan Norveç’e, Danimarka’dan Polonya’ya, “Zafer için V”, Nazi işgalcilerinin sessizce meydan okuması, duvarlarda, yollarda tebeşirle çizilmiş posterlerde görünmektedir. İngiliz memurlar Churchill’e V işaretini avuç içine doğru yapmamalarını söyledi: “emekçi sınıflara kaba bir ifadeyi temsil ediyor”.

Muzaffer Hitler, Mihver müttefiklerine: “Sovyet orduları tamamen tahrip oldu; tüm ciddi direniş 6 hafta içinde sona erecek” dedi. Bununla birlikte Moskova’daki Alman ilerleyişi durma noktasına geldi:  Hitler, Leningrad ve Kiev’i almak için kuvvetlerini kuzey ve güneye bölmek istiyor ve mihver cephesinin gerisinde kalmış olan büyük Kızıl Ordu kitlelerini imha etmeye odaklanıyor. Almanların Moskova yürüyüşüne komuta eden General Guderian, Hitler’in fikrini değiştirmek için çaresizce direniyor: “Kış savaşından kaçınmak için tek umudumuz”. Guderian: “Önce Kiev’e gidersek, Moskova’yı parçalamadan önce kaçınılmaz bir şekilde kış kampanyasında boğulacağız. Bunu düşünürken içim titredi.”

SSCB’nin işgalinden bir ay sonra, 200 Luftwaffe bombardıman uçağı, Rusya’nın başkentine yapılan ilk toplu hava saldırısı sonucu şok olan Moskova vatandaşlarını vuruyor.

Mussolini, Roma‘nın yeterince sık bombalanmadığına karar verdi: İngiliz uçakları Napoli limanına saldırdığında, İtalyan başkentinde “Roma vatanseverliğine ilham vermek için” sahte hava saldırısı uyarıları emri verdi. İtalyan Dışişleri Bakanı Kont Ciano, Mussolini’nin “Roma’nın uçaksavar silahlarının savaşı daha heyecanlı göstermesi için ilk fırsatta ateş etmesi gerektiğini” emrettiğini belirtti.

Sovyetler umutsuzca Almanlara karşı atılacak adamları bulmaya çalışıyor. Yeni askere alınan Kızıl Ordu askerleri, sahte tahta silahlarla eğitiliyor, üniformaları yok dahası ayaklarına bot yerine paçavra sarıyorlar.

23 Temmuz 1941 Sovyetler Birliği, mevcut tüm bedenleri işgalcilere karşı savuruyor; Almanlar, teslim olan Kızıl Ordu birimlerinin küçük çocukları içerdiğini bildiriyor.

Özgür Fransa’nın lideri General de Gaulle, birliklerini Suriye’deki Fransız kolonisinin bağımsız olduğunu ilan eden Birleşik Krallık’taki Müttefiklerden öfkeyle geri çekiyor.

Moskova’nın Luftwaffe bombalaması devam ettikçe, vatandaşlar yer altına çekilerek şehrin muhteşem Metro istasyonlarına sığınıyorlar.

ABD Başkanı, Japonya’ya karşı ekonomik yaptırımlar için yeni planlar ilan etti: Roosevelt, Amerikalılara kum torbası ve gaz dağıtımı için hazırlık yapmalarını tavsiye ediyor.

ABD hükümeti, gizli Amerikan uçaklarının Çin’e “gönüllü” pilotlar sağlamak, Japon şehirlerini bombalamak ve endüstrilerini sakat bırakmak ve ABD’nin Pasifik’teki rakiplerini yok etmek için gizli planını onayladı.

24 Temmuz 1941 Japon birlikleri Saygon ve Hanoi’ye doğru yürüyor: Savaş tehdidi altında, Fransız Çinhindi kolonisi, bir “karşılıklı savunma anlaşması” kılığında Japonya’nın işgalini kabul ediyor.

Çinhindi’nde günü kurtaran Fransız makamları, yeni “Japon askeri üslerinin” Asya’daki İngiliz kuvvetlerinin saldırılarını önlemek için geçici bir önlem olduğunu iddia ediyorlar. Yeni üsler Japon ordusunu, İngiltere’nin kontrolündeki Singapur ve ABD’nin Filipinler topraklarına daha da yaklaştırıyor; ikisi de şimdi çatışma beklentisiyle silahlı kuvvetlerini seferber ediyor.

SSCB’yi işgal eden Fin birlikleri, Ladoga Gölü’nün doğu kıyısındaki ilerlemesini aniden durdurdu: Finler, geçen yıl Ruslar tarafından ele geçirilmeyen herhangi bir bölgeyi ele geçirmek için “Devam Savaşları” ifadesini kullanmayı reddetti.

Luftwaffe, savaşın ilk birkaç gününde Kızıl Hava Kuvvetleri’ne zarar verdikten sonra terk edilen Sovyet uçaklarının büyük hurdalığını buldu.

SSCB’deki Almanlar, ağaçların üstündeki “yuvalarda” gizlenmiş Sovyet keskin nişancıları tarafından taciz ediliyor. Wehrmacht subayları, rütbe işaretlerini çıkararak hedef olmaktan kurtulmak istiyor.

25 Temmuz 1941 ABD’nin İzlanda’daki askeri işgali, yerlilerce Hollywood filmlerinden çıkma gangsterlerin beklense de, olanca ciddiyetiyle ABD Deniz Kuvvetlerini karşılarında buluyorlar.

ABD Gizli Servisi, New York‘ta swastika ile damgalanmış gümüş dolarların bulunmasının ardından Amerika’da yayılan Nazi ajanlarını arıyor. Nazi müttefiki Vichy Fransa, zaten iç içe geçmemiş olan tüm İngiltere vatandaşlarını “Yahudiler ve Komünistler gibi, Fransa’nın doğal düşmanı” olarak sınır dışı ediyor.

İtalyan Donanması, İngiliz gemileriyle dolu Malta limanına, turist motorbotları ve dalgıçlarla yönlendirilen insan torpidolar kullanarak cesurca bir saldırı düzenliyor.

26 Temmuz 1941 Alman General Guderian, Moskova’da iptal edilen panzer ilerlemesini yeniden başlatmayı umarak Hitler’le görüşmek için SSCB’deki cepheden geri döndü. Guderian: “Führerim, Moskova, Sovyetler Birliği’nin başı, kalbi ve siyasi beyni. Moskova Savaşı, savaşa karar verecek. Stalin bunu biliyor.” Öfkeli Hitler Alman generallere bağırıyor: “Askeri ekonomiyi anlamıyorsun! Anladım! Moskova fark etmez; Kafkasya petrolüne ihtiyacımız var.” Emirlere karşı, Guderian’ın ordusu hala Stalin’in başkentini hedefliyor: “Panzerlerim hazır. Moskova’ya yürüyelim!” diyor. Hitler’in kararı kesin; Alman birlikleri, Moskova’ya saldırmaya cesaret etmeden önce Kiev ve Leningrad’a yürüyecek.

45.000 gönüllü İspanyol Faşist “Bolşevizme karşı bir haçlı seferinde” oldukları düşüncesiyle, Sovyetler Birliği’ndeki Nazilerle birlikte savaşmak için doğuya gidiyor. Wehrmacht’taki İspanyol “Blueshirt” gönüllüleri, 5 yıl önce İspanya İç Savaşı’ndaki Komünistleri yenmelerindeki yardımları için Almanlara borçlarını ödemek için SSCB’ye geliyor.

27 Temmuz 1941 Yeni fethedilen Sovyet şehri Mogilev’e giren Alman kuvvetleri, kentin Yahudi sakinlerine sarı yıldız taktırmakla kalmayıp, sokakları silah zoruyla temizletiyor.

İngiltere ve ABD, ülkelerindeki tüm Japon varlıklarının dondurulmasını ilan ederek, Fransız Çinhindi’ni işgal eden Japon birlikleri için 33 milyar £ değerinde mal misillemesi yaptı. Japonya ile olan bütün ekonomik bağları kesmek, İngiltere ve Amerika’nın savaşın bitiminde son adımıdır. Japonya’nın Pasifik’teki tehdidi üerinde Filipinler silahlı kuvvetleri şu anda ABD Ordusu’na katılarak Douglas MacArthur’un komutasına verildi.

28 Temmuz 1941 Alman birlikleri, Smolensk’in etrafında “Kazan savaşlarını” başlattı: panzerlerin ilerleyişinde tuzak kurulan “kazanlarda” Sovyet birimlerini mahvedildi. Şimdiye kadar 100.000 asker esir alındı.

Yeni ABD yaptırımları karşısında, Japon hükümeti gizlice “Asya ortak refah alanını genişletmeyi hızlandırmaya” karar veriyor. Güneye doğru istila etmeyi ve İngiltere, ABD ve Hollanda kolonilerini ele geçirmeyi planlıyor.

29 Temmuz 1941 Almanlar, Avrupa’daki faşistlerin SSCB’yi yok etmeye yardım etmeye gönüllü olduklarını görüp böbürleniyor: Danimarka

Freikorps’u Doğu’daki en yeni askerler. Danimarkalılar, Hollandalılar, Norveçliler, Fransızlar- Nazi işgali altındaki hemen hemen her milletten Sovyetler Birliği’ne “Bolşevizm ile savaşmak” için SS’e katılmaya gönüllü askerler geliyor.

30 Temmuz 1941 Londra’daki sürgündeki Polonya hükümeti, Kızıl Ordu’nun Polonya’ya girmesi ve ülkenin yarısını işgal etmesinden 2 yıl sonra SSCB ile ittifak imzaladı. Almanlar artık ortak düşmanları.

Stalin hükümeti, Doğu Polonya’yı SSCB’ye veren Nazi-Sovyet paktını parçalamayı ve NKVD’nin tutukladığı 1000 Polonyalı subay da dahil olmak üzere tüm Polonyalı mahkumları serbest bırakmayı kabul ediyor.[11]

Lviv şehrinde, binlerce Yahudi, Alman ve Ukrayna Ulusalcı güçleri tarafından katledildi. Yahudiler yerel halk tarafından sokaklarda takip edildi, dövüldü ve ölümüne taşlandı.

İngiliz bombardıman uçakları, Kuzey Kutbu’ndaki Luftwaffe uçaklarını hedef alan İngiltere ve Finlandiya arasındaki ilk savaş eylemi olan Kuzey Kutbu’ndaki Petsamo’daki Fin askeri üssüne baskın düzenliyor. Finlandiya’ya yapılan İngiliz hava saldırısı felakete dönüşüyor: 36 erkek öldürüldü veya yakalandı, 16 uçak düşürüldü. Kraliyet Donanması, işe yaramaz bir bombardıman başlatmak için Kuzey Kutbu’na gidiyor.

31 Temmuz 1941 ABD Başkanı, Amerika’nın geçim maliyetlerini önlemek için kira ve fiyat kontrolleriyle ilgili önlemlere ihtiyacı olduğunu duyurdu; Roosevelt “enflasyon” konusunda uyardı.

Alman Reichmarshal Göring, Nazi işgali altındaki Avrupa’daki “Yahudi sorununun son çözümü” için ayrıntılı planlar hazırladı[12]. Daha önceki zorunlu Yahudi göçü,Doğu Reich’teki gettolara ve toplama kamplarına “tahliye” taktikleri artık yeterli değil. Naziler şimdi, Yahudi nüfusunu, büyüyen imparatorluklarından nasıl en iyi şekilde çıkaracaklarını planlıyor.

Notlar

[1] http://germanhistorydocs.ghi-dc.org/sub_document.cfm?document_id=1549

[2] Yakov Cugaşvili (Gürcüce: იაკობ ჯუღაშვილი, Rusça: Яков Иосифович Джугашвили), Josef Stalin’in dört çocuğundan biriydi. Yakov, Stalin’in ilk eşi Ekaterina Svanidze’den olan çocuğuydu. Kızıl Ordu’da üsteğmendi (18 Mart 1907, Kutaisi Guberniyası – 14 Nisan 1943, Sachsenhausen Toplama Kampı, Oranienburg, Almanya)

[3] Rolf-Heinz Höppner (24 Şubat 1910 Siegmar – 1998) Reich Ana Güvenlik Ofisi’nde (RSHA) hukukçu ve SS-Obersturmbannführer.

[4] Alfred Rosenberg (1893-1946), Nazi Partisi’nin ideoloğu olarak bilinen Alman siyasetçi, Nazizm’in ırkçılık kuramını geliştirmiştir.

[5] Reinhard Tristan Eugen Heydrich, Alman asker ve siyasetçi. SS-Obergruppenführer. Sicherheitspolizei ve Sicherheitsdienst’nin birleşme sonucu kurulan Reichssicherheitshauptamt başkanı. Reichsprotektorat Böhmen und Mähren Genel Vali Vekili (7 Mart 1904, Halle, Almanya- 4 Haziran 1942, Prag, Çekya)

[6] Einsatzkommando veya Einsatzgruppen (kuruluş 1939), Nazi Almanyası’nda Heinrich Himmler’in kontrolünde ve Reinhard Heydrich yönetimi altındaki Alman Ordusunun işgal ettiği bölgeleri ev ev arayarak Yahudileri, Romanları ve komünistleri öldüren seyyar infaz birlikleri. Toplama kampları kurulmadan önce infazlarda etkin rol oynamışlardır.

[7] İngiliz yazar Sir Pelham Grenville Wodehouse, 20. yüzyılın en çok okunan mizahçılarından birisiydi (1881-1975)

[8] http://www.pgwodehousebooks.com/berlin3.htm

[9] Günther Blumentritt (1892-1967), Weimar Cumhuriyeti altında Kurmay Subayı ve İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası Generali olarak hizmet vermeye devam etti.

[10] Volgograd’daki Mamayev Kurgan tepesinde bulunan ve Stalingrad Muharebesi anısına inşa edilen heykelde (Rusça: Родина-мать зовёт) aynı tasarıma sahiptir. Tasarımı heykeltıraş Yevgeniy Vuçetiç ve inşaat mühendisi Nikolai Nikitin tarafından yapılan heykelin açılışı 1967’de gerçekleştirildiğinde 85 metrelik yüksekliğiyle dünyanın en büyük heykeli idi.

[11] https://avalon.law.yale.edu/wwii/polsov.asp

[12] https://www.jewishvirtuallibrary.org/gring-commission-to-heydrich